Fugue

Film still από την ταινία Queen Antigone (2014)
του Τηλέμαχου Αλεξίου.

Το «εκτός πόλης» συνιστά ένα όριο, έναν τόπο και τρόπο, τον οποίο οι Αντιγόνες διαπραγματεύονται επίμονα, επαναλαμβανόμενα, διαφορετικά και πολλαπλά.

Πώς τοποθετείται κανείς/καμία εκτός πόλης; Από ποιον και μέσω ποιας διαδρομής; Ποιες είναι οι υλικές διαστάσεις αυτού του τ(ρ)όπου που βρίσκεται «εκτός πόλης»· ποιες είναι οι υλικές του συντεταγμένες;

Στην ταινία Βασίλισσα Αντιγόνη (2014), ο Τηλέμαχος Αλεξίου σκηνοθετεί μία φυγή: Δύο αδέλφια, ή/και φίλες, εξορίζονται, διώκονται, αποδρούν ή/και εγκαταλείπουν ένα ασφυκτικό διαμέρισμα, μια αβίωτη καθημερινότητα, έναν ασθενή πατέρα ή/και ένα αυταρχικό έθνος-κράτος που συνεχίζει αλαζονικά –ακόμα και μέσα στην παρακμή του– να αξιώνει ενότητα, υπακοή, υπηρεσίες, ταυτότητα, σύμβολα, εθνική συνείδηση, ιερότητα.

Οι θέσεις και οι σχέσεις των δύο αδελφών που οργανώνουν τη φυγή είναι πολύσημες: αδέλφια, συντρόφισσες, φίλοι, και συμπαίκτριες σε επινοημένα ερωτικά παιχνίδια επιβίωσης, φροντιστές του πατέρα, φτωχές, σώματα που έχουν κακοποιηθεί, σώματα που επιθυμούν. Η πολλαπλότητα των θέσεων και η ρευστότητα της σχεσιακότητάς τους διαπλάθουν τα, εξίσου ρευστά, χαρακτηριστικά της φυγής τους «εκτός της πόλης».

Η φυγή μοιάζει να είναι ταυτόχρονα διωγμός και οργανωμένη απόδραση. Φεύγουν από την πόλη, απομακρύνονται από το έθνος που τους καλεί σε ενότητα, (αυτο)εξορίζονται και αποσύρονται από μια καθημερινότητα που οδεύει στον αφανισμό της. Η φυγή είναι εκούσια και ακούσια, εμπρόθετη και ταυτόχρονα επιβεβλημένη.

Παίρνουν όσα «χρειάζονται», τις μουσικές τους, κάποια ρούχα, πικροδάφνες για να πενθήσουν τον ετοιμοθάνατο πατέρα τους – όχι δάφνες, σύμβολα δόξας και τιμών, αλλά ανθεκτικές, ροζ, δηλητηριώδεις πικροδάφνες. Η διαδρομή τους φαίνεται άγνωστη, κάπου ανάμεσα στην Αθήνα και τη Χαλκίδα, σε έναν σκουπιδότοπο ή/και σε μια παραλία, κοντά και μακριά, «ανάμεσα» και έξω από την πόλη. Φεύγουν γιατί δεν θα μπορούσαν να μείνουν, γιατί επιλέγουν να φύγουν, την ίδια στιγμή που εξωθούνται στη φυγή τους.

** Fugue = φούγκα/απόδραση/αποστροφή/φυγή/αντιστικτική σύνθεση που βασίζεται στην πολυφωνική μίμηση μιας βασικής μελωδίας. Οι φωνές τραγουδούν την ίδια μελωδία, ξεκινούν όμως η μία μετά την άλλη με διαφορά κάποιων μέτρων. Λατινικό fugο (= to put to flight, to rout, to chase away, to drive into exile) ή λατινικό fugio (= to flee, to fly, to run away, to avoid, to shun, to go into exile). Dissociative fugue is a type of amnesia that is caused by an extreme psychological trauma instead of physical trauma. Γερμανικό fuge (= κενό, χάσμα, αρμός, άρθρωση).

Αθηνά Παπαναγιώτου